علی‌محمد کاردان

زندگی‌نامه

وی در یزد متولد شد. پدرش با وجود عدم سواد آکادمیک، اهل شعر بود و ابریشم بافی می‌کرد و شعر هم می‌سرود. مادرش نیز از سادات یزد و خانواده مشتاقیون بود. علی‌محمد ابتدا به مکتب رفت و خواندن و نوشتن و قرآن آموخت.  بعد به مدرسه رفت و تحصیلات ابتدایی را در دبستان سعدی گذراند. دوران دبیرستان را نیز در دبیرستان ایرانشهر به اتمام رساند، سپس به دانشسرای مقدماتی یزد رفت و با کسب رتبه اول فارغ‌التحصیل شد. در 1324 به تهران آمد و در مدرسه دینی صدر در حجره‌ای ساکن شد. او زبان فارسی را نزد محمد معین، پرویز خانلری، بدیع‌الزمان فروزانفر و زبان عربی را نزد مهدی الهی قمشه‌ای و فلسفه قدیم را نزد محمدحسین فاضل‌تونی آموخت. او لیسانس و فوق لیسانس فلسفه و علوم تربیتی خود را از دانشسرای عالی تهران گرفت. در 1328ش برای ادامه تحصیل ابتدا راهی فرانسه و بعد سوئیس شد و سرانجام در رشته علوم تربیتی در دانشگاه ژنو به تحصیل پرداخت و موفق به اخذ درجه دکترا شد. در این ایام از محضر استادان بنامی چون ژان پیاژه بهره برد و رساله دکتری خود را نیز زیرنظر ربردوتران تحت عنوان «نظام آموزش و پرورش ایران، تاریخ وآینده آن» نوشت. در 1336ش، علی‌رغم پیشنهاد ژان پیاژه به عنوان دستیار، به ایران بازگشت و به تشویق دکتر رعدی آذرخشی و دکتر یحیی مهدوی، در 1337ش به استخدام دانشگاه تهران درآمد و به عنوان اولین مدرس روان‌شناسی اجتماعی و روش تحقیق درعلوم اجتماعی مشغول به کار شد. در 1340، به درخواست دکتر عبدالله شیبانی، سرپرستی اداره کل آموزش دانشگاه تهران را پذیرفت. در 1342، اولین شکل ابتدایی آزمون سراسری پذیرش دانشگاه یا همان کنکور امروزی زیر نظر وی اجرا گردید. در 1348 رئیس دانشکده علوم تربیتی شد و تا 1356 در آن سمت باقی ماند. در سال 1353 نشان خدمت را برای خدمات شایان از سوی شورای عالی فرهنگ رادیویی ایران دريافت کرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همچنان به تدریس ادامه داد. در 1363 مدیریت مؤسسه روان‌ناسی وابسته به دانشکده ادبیات را عهده‌دار شد که تا 1376 به طول انجامید. در 1369 به عضویت فرهنگستان علوم درآمد. در سال‌های پایانی عمر نیز مدیر روه علوم تربیتی سازمان تهیه و تدوین کتب درسی دانشگاهی و عضو شورای پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی شد. در سال ۱۳۸۰ از سوی رئیس جمهور وقت مورد تجلیل قرار گرفت. در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهره ماندگار در رشته روان‌شناسی و علوم تربیتی انتخاب شد.
دفتر زندگی این استاد ممتاز و چهره ماندگار علوم تربیتی در تهران بسته و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها فعالیت علمی و فرهنگی وی، طی برگزاری مراسم بزرگداشتی در 26خردادماه 1382 ایشان را یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرد.
 

دکتر علی‌محمد کاردان از نگاه بزرگان

ـ دکتر مهدی محقق:«او استادی جامع و مدیری لایق و محققی توانا و مترجمی برجسته بود که همه عمر خود را صرف تحقیق و تألیف و تدریس کرد... نظام مسائل آموزشی و کیفیت دانشجوپذیری دانشگاه تهران مرهون کوشش و توانایی اوست».

 
ـ دکتر غلامعلی افروز: «در سال 48 من به عنوان دانشجو وارد دانشگاه شدم و گم‌شده وجودم را در استاد کاردان یافتم. آوازه و شهرت ایشان محصور به محیط دانشگاه نبود و ایشان در حد توان به سایر مراکز علمی کشور خدمت‌رسانی کرد، درست مانند درختی که تمام شاخه‌هایش به بار نشسته است. از ویژگی‌های اخلاقی بارز استاد، این بود که در اوج علم و اندیشه، بسیار متواضع، تلاشگر و صبور بود».

ـ دکتر احمد احمدی: «دکتر علی محمد کاردان در مراسم‌های عزاداری، میان مردم عادی به سینه‌زنی و سوگواری می‌پرداخت، دکتر کاردان وطن‌دوست بود، با آنکه در مکتب پیاژه درس خوانده بود و صاحب‌نظر و دارای کرسی استادی در فرانسه بود، برای خدمت به وطن باز گشت. دکتر کاردان مناعت طبع و بزرگواری ذاتی داشت و به جنبه‌های مادی اصلا توجه نمی‌کرد. کاری را که می‌پذیرفت به بهترین نحو و تا انتها پیش می‌برد».

ـ پریدخت اردکانی: «دكتر كاردان علاوه بر اين كه يكي از چهره‌هاي ماندگار ايران است، بنيانگذار رشته علوم تربيتي در شاخه روان‌شناسي نيز محسوب مي شود. بهترین ویژگی دکتر کاردان، اخلاق و رفتار محبت‌آمیزش بود؛ چه در منزل و چه در محیط کار. او از رشد دیگران شادمان می‌شد و دانش خود را از آن هر ایرانی و هر مسلمان و بلکه هر انسان جوینده علم می‌دانست. در همه جا و همه حال معلم بود؛ مربی و آموزنده اخلاق نیکو. او بر این باور بود که تولید یک اثر علمی خوب، جزو واجبات است و علاوه بر این که آن اثر متعلق به نسل حاضر است، نسل‌های آینده نیز از چشمه جوشان و آفریننده آن بهره خواهند برد و آثار معنوی این خدمت بزرگ، برای همه آنانی است که در خلق این اثر سهم داشته‌اند».

کتاب‌ها

آراء و ن‍ظری‍ه‌ه‍ا در ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌/ ت‍أل‍ی‍ف‌ ژول‍ی‍ن‌ ف‍رون‍د؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ وی‍راس‍ت‍ار اس‍م‍اع‍ی‍ل‌ س‍ع‍ادت‌، ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌‏، ۱۳۶۲.‬‬
اص‍ول‌ راه‍ن‍م‍ای‍ی‌ در آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌/ اث‍ر رژه‌ گ‍ال‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، [تهران]: وزارت فرهنگ،اداره کل تعلیمات متوسطه‏، ۱۳۳۹.‬
اص‍ول‌ راه‍ن‍م‍ائ‍ی‌ در آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌ : طرح‌ لان‍ژول‌ و وال‍ون‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ رژه‌ گ‍ال‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دهخدا‏، ۱۳۴۸.‬
اص‍ول‌ روش‌ آزم‍ای‍ش‍ی‌: ب‍خ‍ش‍ی‌ از م‍ق‍دم‍ه‌ ب‍ر م‍طال‍ع‍ه‌ طب‌ آزم‍ای‍ش‍ی‌/ اث‍ر ک‍ل‍ود ب‍رن‍ار؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌‬: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌‏، ۱۳۵۷.‬‬
تاری‍خ‌ روان‍ش‍ن‍اس‍ی‌/ ف‌. ل‌. م‍ول‍ر؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌، ‏۱۳۶۷ - ۱۳۸۸.‬‬
ترب‍ی‍ت‌ و ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌/ ن‍وش‍ت‍ه‌ ام‍ی‍ل‌ دورک‍ی‍م‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌، ۱۳۷۶.
روان‍ش‍ن‍اس‍ی‌‌اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ات‍و ک‍لای‍ن‌ب‍رگ‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: انتشارات ان‍دی‍ش‍ه‌:سازمان انتشارات وآموزش انقلاب اسلامی‏‏‏،۱۳۴۱‬-‬
روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ن‍وش‍ت‍ه‌ ب‍اس‍ت‍ی‍د ...[و دی‍گ‍ران‌]؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران: ‌دانشگاه تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی؛ بی تا.
روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ژان‌ اس‍ت‍وت‍زل‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌‏، ۱۳39.‬
روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ [ژان‌ م‍زون‌ ن‍وو]؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ تهران: دانشگاه تهران، بی تا.
روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ و دان‍ش‌‌ آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌ / اث‍ر ژان‌ پ‍ی‍اژه‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌‏، ۱۳۶۰.‬‬
روش‌ م‍ردم‌ش‍ن‍اس‍ی‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ پ‍ی‍ر ب‍سن‌ی‍ه‌؛ ب‍اه‍م‍ک‍اری‌ و ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی‏، ‏۱۳۴0. ‬
سیر آراء تربیتی در غرب/ علی‌محمد کاردان، تهران‬‏: سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ( سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی‬‏، ۱۳۸۷.‬
سی‍طره‌ ک‍م‍ی‍ت‌ و ع‍لائ‍م‌ آخ‍رزم‍ان‌/ رن‍ه‌ گ‍ن‍ون‌‏؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ردان‍ش‍گ‍اه‍ی‌ ‏، ۱۳61.
طرح اصلاح فرهنگ فرانسه/ ترجمه علیمحمد کاردان، تهران: دانشکده ادبیات تهران، ۱۳۳۷.
طرح‌ روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ طب‍ق‍ات‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ن‍وش‍ت‍ه‌ م‍وری‍س‌ ه‍ال‍ب‍واک‍س‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ ته‍ران‌: دانشگاه تهران. موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی‏، ۱۳۴۶.‬‬
عل‍وم‌ ت‍رب‍ی‍ت‍ی‌: م‍اه‍ی‍ت‌ و ق‍ل‍م‍رو آن‌/ ج‍م‍ع‍ی‌ از ن‍وی‍س‍ن‍دگ‍ان‌؛ زی‍رن‍ظر ع‍ل‍یم‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی‏، ۱۳۹۷.
فل‍س‍ف‍ه‌ ت‍ع‍ل‍ی‍م‌ و ت‍رب‍ی‍ت‌/ دف‍ت‍ر ه‍م‍ک‍اری‌ ح‍وزه‌ و دان‍ش‍گ‍اه‌؛ ب‍ا ه‍م‍ک‍اری‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌... [و دی‍گ‍ران‌]، ته‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‍ه‍ا (س‍م‍ت‌)‏‏، ۱۳۷۲.‬‬
قواع‍د روش‌ ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌ / ت‍ال‍ی‍ف‌ ام‍ی‍ل‌ دورک‍ی‍م‌ ؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌‏: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌‏‏‏، ۱۳4۳.
‬مراح‍ل‌ ت‍رب‍ی‍ت‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ م‍وری‍س‌ دب‍س‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌‏، ۱۳45.‬‬
مس‍ائ‍ل‌ روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ ج‍م‍ع‍ی‌ و روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ن‍وش‍ت‍ه‌ ب‍اس‍ت‍ی‍د ... [و دی‍گ‍ران‌]؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌، ته‍ران‌ : دانشگاه تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی‏، ۱۳۴۵.‬‬
مس‍ائ‍ل‌ روان‍ش‍ن‍اس‍ی‌ ج‍م‍ع‍ی‌ و روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌/ ن‍وش‍ت‍ه‌ ژرژ گ‍وروی‍چ‌ و دان‍ش‍م‍ن‍دان‌ دی‍گ‍ر؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌، ۱۳۷۶.
مع‍ن‍ی‌ و ح‍دود ع‍ل‍وم‌ ت‍رب‍ی‍ت‍ی‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ گ‍اس‍ت‍ون‌ م‍ی‍الاره‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌‏، ۱۳۷0.‎‬‬
نظام‌ ارت‍ب‍اطی‌ آم‍وزش‌ در ای‍ران‌ : آم‍وزش‌ م‍ت‍وس‍طه‌ و آم‍وزش‌ ع‍ال‍ی‌ ب‍ا ت‍ام‍ل‍ی‌ ب‍ر ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ / ع‍ل‍ی‌ خ‍ورس‍ن‍دی ‌‌طاس‍ک‍وه‌ ؛ با هم‍ک‍اری‌ علیمحمد کاردان ... [ ودیگران]؛  ته‍ران‌ : پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ م‍طال‍ع‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌ و اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ ، ۱۳۸۵.
نظری‍ه‌ه‍ای‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌/ ژول‍ی‍ن‌ ف‍رون‍د؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د ک‍اردان؛ ‌ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌‏، ۱۳72.‬‬
وض‍ع‌ ک‍ن‍ون‍ی‌ ت‍اری‍خ‌ آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ آن‍ت‍وان‌ ل‍ئ‍ون‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‍م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ ته‍ران‌: وزارت‌ آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌ پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ ت‍ع‍ل‍ی‍م‌ و ت‍رب‍ی‍ت‌، ۱۳۸۰.
وض‍ع‌ و ش‍رای‍ط روح‌ ع‍ل‍م‍ی‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ ژان‌ ف‍وراس‍ت‍ی‍ه‌؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د ک‍اردان‌؛ ته‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌، م‍وس‍س‍ه‌ م‍طال‍ع‍ات‌ و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌‏، ۱۳۴۶.‬‬
 

مقاله‌ها

«آموزش و پرورش تجربی»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، فروردین و اردیبهشت 1340، سال سی و دوم ، شماره 5 و 6، صفحه 5 تا 14 .
«آموزش و پرورش و علوم اجتماعی»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، اسفند 1339، سال سی و دوم ، شماره 4، صفحه 12 تا 16 .
«آموزش و یادگیری در ایران و جهان» ؛ مجله پیک نور، تابستان 1384 ، شماره 10، صفحه، 2 تا 3 . 
«آینده آموزش متوسطه»؛ مجله روان شناسی و علوم تربیتی، بهار 1351 ، شماره 4، صفحه 1 تا 12 .
«اثر طول مدت در تعلیم و تربیت»؛ مجله مهر، مرداد 1345، سال دوازدهم، شماره 5 ، صفحه344 تا 347 .
«ادوار رشد و آموزش و پرورش (1)؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، آذر 1338، سال سی و یکم ، شماره 3، صفحه 18 تا 25 .
«ادوار رشد و آموزش و پرورش»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، آبان 1338، سال سی و یکم ، شماره 2، صفحه 9 تا 15 .
«از این سو و آن سوی جهان»؛ ترجمه علیمحمد کاردان؛ مجله مطالعات جامعه¬شناختی، دوره قديم، پاييز 1347 ، شماره 1، صفحه  168 تا 170 .
«از دست رفتن معنی و تجربه دینی»، نویسنده فرانکو کرسپی؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله نامه فرهنگ، بهار 1377 ، شماره 29 ، صفحه 60 تا 65 .
«اصول تربیتی اجتماعی کودکان دبستانی»؛ مجله تربیت، فروردین 1374 ، شماره 97 ، صفحه 24 تا 28 .
«اصول و قواعد اساسی در تربیت اجتماعی»؛ مجله مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، زمستان 1384 ، شماره 1 ، صفحه 141 تا 156 .
«اعتبار و مشروعیت آموزش کنونی در جلوه¬ی عملی و عملکردی بودن آن است»؛ نویسنده ژان فرانسوا لیوتار؛ مترجم علیمحمدکاردان، مجله نامه فرهنگ، پاییز 1376 ، شماره 27 ، صفحه 87 تا 91 .
«بحثی درباره اصول آموزش و پرورش»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، فروردین 1339، سال سی و یکم ، شماره 7 ، صفحه 5 تا 15 .
«بحثی درباره کتاب مراحل تربیت»؛ نویسنده موریس دبس؛ علیمحمد کاردان؛ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دی 1341، سال دهم ، شماره 2، صفحه 134 تا 139 .
«بررسی اجمالی ضرورت آموزش علوم انسانی و وضع کنونی آن در ایران»؛ مجله فرهنگستان علوم، شماره 18 ، صفحه 59 تا 66 . 
«بزرگان آموزش و پرورش جهان: ژان آموس کمنیوس(1)؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، بهمن 1339، سال سی و دوم ، شماره 2 و 3، صفحه 13 تا 30 . 
«تألیف و نشر کتاب در ایران (میزگرد بررسی جریان تألیف مطالعه نقد و انتشار کتاب در ایران»؛ مصاحبه-شونده  غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ احمد احمدی؛ علی شریعتمداری؛ علیمحمد کاردان؛ محمد مجتهد شبستری؛ مجله دانشگاه انقلاب، آبان 1374 ، شماره 2 ، ویژه کتاب و کتابخوانی ، صفحه 7 تا 36 . 
«تعلیم و تربیت»؛ مصاحبه¬کننده کیهان فرهنگی؛ مصاحبه¬شونده علیمحمد کاردان؛ مجله کیهان فرهنگی، ارديبهشت 1368 ، شماره 62، صفحه 1 تا 7 . 
«تفاوت افراد از لحاظ هوش (1)؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، بهمن 1338، سال سی و یکم ، شماره 5، صفحه 10 تا 19 . 
«تقدم دموکراسی بر فلسفه»؛ نویسنده ریچارد رورتی؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله نامه فرهنگ، زمستان 1376 ، شماره 28، صفحه 76 تا 87 . 
«خصائص روانی و تنظیم برنامه¬ها»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، دی 1338، سال سی و یکم ، شماره 4، صفحه 8 تا 11 . 
«دکتر علی‌اکبر شعاری‌نژاد: نادانی همگانی»؛ نویسنده ژان فوراستیه؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ همایش بزرگداشت دکتر علی اکبر شعاری نژاد، دوره 1؛ شهریور 1387، صفحه 119 تا 134 . 
«دکتر غلامحسین شکوهی؛ یادی از یاری درد آشنا»؛ همایش بزرگداشت دکتر غلامحسین شکوهی، دوره 1؛ اردیبهشت1385، صفحه 33 تا 45 . 
«دیباچه»؛ مجله روان شناسی و علوم تربیتی، پاييز و زمستان 1350 ، شماره 2 و 3 ، صفحه 1 .
«دیدگاه¬ها و اندیشه¬ها (پیرامون سیر کتاب و کتابخانه و شأن کتابدار و اطلاع¬رسان در جامعه¬ی ما)»؛ سخنران علیمحمد کاردان؛ مهدی محقق؛ عبدالحسین آذرنگ؛ علی میرزایی؛ نوش¬آفرین انصاری؛ ناهید بنی¬اقبال؛ قاسم صافی؛ مجله تحقیقات کتابداری و اطلاع¬رسانی دانشگاهی، بهار 1375 ، شماره 24 و 25، صفحه 159 تا 174 .
«روان¬شناسی و تنظیم برنامه¬های تحصیلی و تربیتی»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، بهمن 1337، سال سی ام ، شماره 4، صفحه 18 تا 22 . 
«زندگی استاد علیمحمد کاردان از زبان خودش»؛ مجله کتاب ماه علوم اجتماعی، ارديبهشت 1377 ، شماره 6 و 7، صفحه 38 تا 38 . 
«ژان پیاژه، فلسفه و فلسفه آموزش و پرورش»؛ مجله روان شناسی و علوم تربیتی، بهار 1375 ، شماره 56 ، صفحه 3 تا 14 . 
«ساخت انقلاب¬های هنری»؛ نویسنده واتیمو جیانی؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله نامه فرهنگ، تابستان 1375 ، شماره 22، صفحه73 تا 81 . 
«سخنرانی¬ها: نقش تربیت در آموزش فرهنگ»؛ مجله دانشکده (دانشگاه تهران)، تیر 1354 ، شماره 3 ، صفحه  189 تا 193 . 
«عالم کودکی (1)»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، آبان 1339، سال سی و یکم ، شماره 9، صفحه  5 تا 13 . 
«عقاید تربیتی کرشن شتاینر»؛ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، مهر 1337، سال ششم ، شماره 1، صفحه 38 تا 45 . 
«علم به مثابه همبستگی»؛ نویسنده ریچارد رورتی؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله نامه فرهنگ، تابستان 1377 ، شماره 30، صفحه64 تا 75 . 
«علوم تربیتی و روان¬شناسی یا روان¬شناسی و علوم تربیتی؟»؛ مجله روان شناسی و علوم تربیتی، زمستان 1373 ، شماره 53 ، صفحه  1 تا 12 . 
«علوم تربیتی: مطالعات میان رشته¬ای (قسمت دوم) رابطه علوم تربیتی با فلسفه»؛ مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، تابستان 1378 ، شماره 5، صفحه 31 تا 36 . 
«علوم تربیتی: مطالعات میان رشته¬ای»؛ مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، پاییز 1377 ، شماره 4، صفحه  6 تا 17 . 
«فرهنگ و آموزش»؛ مصاحبه¬کننده رضا داوری اردکانی؛ مصاحبه¬شونده محمد¬حسین پورکاظمی؛ مهدی حجت؛ علی شریعتمداری؛ سیدجعفر شهیدی؛ علی¬اکبر صالحی؛ جعفر علاقه¬مندان؛ علیمحمد کاردان؛ عزت¬الله نادری؛ محمدعلی شعاعی؛ مجله نامه فرهنگ، پاییز 1376 ، شماره 27، صفحه 18 تا 65 . 
«فرهنگ و آموزش و پرورش فرهنگی»؛ مجله پژوهش و برنامه¬ریزی در آموزش عالی، بهار 1372 ، شماره 1 ، صفحه 45 تا 60 . 
«فرهنگ و کارآمدی»؛ مصاحبه¬شونده دری نجف آبادی؛ مرتضی بهشتی؛ علیمحمد کاردان؛ محمدحسن عرفانیان؛ محمدحسین سلیمی؛ محمدحسین پناهی؛ محمد نهاوندیان؛ سیدمحمد آوینی؛ رضا داوری اردکانی؛ مجله نامه فرهنگ، تابستان 1376 ، شماره 26، صفحه 16 تا 47 . 
«فلسفه رشد و برنامه¬ها»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، اردیبهشت 1338، سال سی ام ، شماره 7، صفحه 7 تا 10 . 
«کاربرد و کاستی‌های بینش علمی در قلمرو آموزش و پرورش؛» همایش بزرگداشت دکتر علی¬اکبر شعاری نژاد، دوره 1؛ شهریور1387، صفحه 135 تا 148 . 
«کتاب درسی: نظریه¬ها و تجربه¬ها: نقش کتاب دانشگاهی و ویژگیهای آن»؛ مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، تابستان 1382 ، شماره 10، صفحه 11 تا 20 . 
«کرشن اشتاینر و نظریه تربیتی او»؛ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تیر 1337، سال پنجم ، شماره 4 ، صفحه 37 تا 41 . 
«گزارش یک نشست: سیر تحول تربیت دینی در غرب»؛ مجله مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، پاييز 1379 ، شماره 3 ،صفحه 157 تا 168 . 
«گزیده¬ها و پراکنده¬ها: از این سو و آن سوی جهان»؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله مطالعات جامعه¬شناختی، دوره قديم، زمستان 1347 ، شماره 2، صفحه 209 تا 212 . 
«گزیده¬ها و پراکنده¬ها: انسان و علم»؛ نویسنده آلیون دیوپ؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله مطالعات جامعه شناختی، دوره قديم، پاييز 1347 ، شماره 1، صفحه 165 تا 167 . 
«گزیده¬ها و پراکنده¬ها: جهان سوم در قلب جهان صنعتی»؛ نویسنده میشل اومون؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله مطالعات جامعه¬شناختی، دوره قديم، پاييز 1347 ، شماره 1، صفحه 162 تا 165 . 
«گفت و شنودی با معلمان درباره معلمان»؛ مصاحبه¬کننده سیمین ضرابی؛ مصاحبه¬شونده علیمحمد کاردان؛ محمد صدیق اسفندیاری؛ محمد مشایخی؛ توران میرهادی؛ حسین گل¬گلاب؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت) ، مهر 1356، سال چهل و هفتم ، شماره ویژه، صفحه 109 تا 110 . 
«گفت¬و¬گو با دکتر علیمحمد کاردان»؛ مجله روش¬شناسی علوم انسانی، پاييز 1380 ، شماره 28، صفحه 7 تا 22 .
«گفتگو: مصاحبه با دکتر علیمحمد کاردان مدیر گروه پژوهشی علوم تربیتی سمت»؛ مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، خرداد و تیر 1376، شماره 2، صفحه 3 تا 5 . 
«مبحثی از روان¬شناسی اجتماعی شخصیت، پیدایش و تکامل آن»؛ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دی 1338، سال هفتم ، شماره 2، صفحه 55 تا 73 .
«مسأله تربیت¬پذیری انسان»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، اردیبهشت 1339، سال سی و یکم ، شماره 8، صفحه 5 تا 8 . 
«مسأله رشد و آموزش و پرورش»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، مهر 1338، سال سی و یکم ، شماره 1، صفحه 27 تا 31 . 
«مسیحیان بنا بر تفسیر فخر رازی از قرآن»؛ نویسنده روژه آرنالدز؛ مترجم علیمحمد کاردان؛ مجله معارف، فروردين، تير 1365 ، شماره 7، صفحه 285 تا 298 . 
«مشکل امتحانات»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، تیر 1342، سال سی و سوم ، شماره 5، صفحه  10 تا 12 . 
«مقام و سهم معلم در ساخت جامعه ایران»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، مهر 1356، سال چهل و هفتم ،شماره 1، صفحه 3 تا 7 . 
«مقدمه»؛ مجله روان شناسی و علوم تربیتی، زمستان 1351 ، شماره 5 ، صفحه 3  . 
«میزگرد: بحران هویت (باطن بحرانهای معاصر)»؛ مصاحبه¬شونده سیدمرتضی آوینی؛ مسعود ترقی جاه؛  محمدعلی شعاعی؛ جواد طباطبائی؛ علیمحمد کاردان؛ کریم مجتهدی؛ رضا داوری اردکانی؛ مجله نامه فرهنگ، بهار 1372 ، شماره 9، صفحه 8 تا 27 . 
«نظام راهنمایی تحصیلی»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، بهمن 1352، سال چهل و سوم ، شماره 5، صفحه311 تا 317 . 
«نظم و قانون و فرهنگ»؛ مصاحبه¬شونده گودرز افتخار جهرمی؛ عبدالله جاسبی؛ علی¬اکبر صالحی؛ علیمحمد کاردان ؛ بایزید مردوخی؛ رضا داوری اردکانی؛ مجله نامه فرهنگ، پاییز 1375 ، شماره 23، صفحه 12 تا 29 . 
«نقد و معرفی کتاب: آراء تربیتی کانت»؛ مجله معارف، فروردين ، تير 1364 ، شماره 4، صفحه 193 تا 195 . 
«نقش آموزش و پرورش در رشد علوم»؛ مجله فرهنگستان علوم،1379 ، شماره 16، صفحه 15 تا 30 . 
«نقش گروه (1) در آموزش و پرورش (2) »؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، اسفند 1338، سال سی و یکم، شماره 6 ، صفحه 6 تا 10 . 
«نقش نظام آموزش و پرورش در توسعه علوم و فنون»؛ مجله مطالعات فرهنگ - ارتباطات، تابستان 1375 ، پیش شماره 1، صفحه 51 تا 56 . 
«نواقص محیط تربیتی و برنامه ها (2) ؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، اسفند 1337، سال سی ام ، شماره 5، صفحه 6 تا 9 . 
«نوسازی و نوآوری در آموزش و پرورش، امکانات و شرایط آن»؛ مجله نوآوری¬های آموزشی، پاييز 1381 ، شماره 1، صفحه 11 تا 20 . 
«هدفهای آموزش و پرورش (دنباله شماره قبل)؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، فروردین 1338، سال سی ام ، شماره 6، صفحه 8 تا 13 . 
«هنر معلم انسان¬پروری است»؛ مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، مهر 1356، سال چهل و هفتم ، شماره ویژه، صفحه 111 تا 118 . 
«وضع آموزش و پرورش و دانش¬های مربوط به آن در پایان قرن بیستم»؛ مجله روش¬شناسی علوم انسانی، بهار و تابستان 1377 ، شماره 14 و 15، صفحه 62 تا 72 . 
«وضع و مقام کنونی علوم تربیتی»؛ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، بهار و تابستان 1355، سال بیست و سوم ، شماره 1 و 2، صفحه 76 تا 91 . 
«یادی از اسناد هوشیار»؛ مجله جهان کتاب، مرداد 1376 ، شماره 39 و 40 ، صفحه 20 تا 21 .